Help! Ik heb een besmette tekenbeet

Het is ongeveer 4 weken geleden. Het lijkt of ik gestoken ben door een insect op mijn onderbeen. Een dikke rode bobbel. Ik schenk er niet al te veel aandacht aan. Als ik me er mee bezig ga houden gaat het maar jeuken. Een paar dagen later zie ik dat die bobbel een vlek is geworden. Ik maak me nog geen zorgen. Ik reageer eigenlijk altijd wel heftig op insectenbeten. Deze had ik nog niet gehad, het ziet er niet uit, maar het zal wel weer verdwijnen.

Ik reis af naar Georgië. De vlek op mijn been verdwijnt niet. Hij wordt eigenlijk alleen maar roder. Ik kijk er naar en weet niet goed wat ik er mee moet. Inmiddels zijn we ongeveer anderhalve week verder tot iemand het woord ‘teek’ laat vallen. Ik lach het nog een beetje weg; daar krijg je toch een ringvormige vlek van? Maar ’s avonds op mijn hotelkamer zoek ik toch even via internet op hoe zo’n besmette tekenbeet er eigenlijk uitziet en ik kom tot mijn schrik allemaal foto’s tegen die precies lijken op mijn onderbeen. F***!

Zo ziet mijn besmette tekenbeet er uit

Gelukkig zit er een huisarts in mijn wandelgroep. Met enige schroom, want zij heeft ook vakantie, laat ik haar mijn been zien. Ook zij vindt het er verdacht uitzien. We besluiten om het even af te wachten. We kunnen ook niet veel, want we zitten midden in de Kaukasus en een apotheek is hier niet om de hoek. Over twee dagen gaan we naar de stad Kutaisi, waar we antibiotica kunnen krijgen.

Twee dagen later heeft de vlek zich ontwikkeld tot een kring. Nu is het wel heel duidelijk. Dit is een Erythema migrans, wat een symptoom is van de ziekte van Lyme. Wat ben ik blij dat ik in het verre Georgië een huisarts in de groep heb die een receptje met de juiste antibiotica voor me uitschrijven wil. Hoe sneller ik antibiotica slik hoe meer kans ik heb dat ik volledig genees en geen verdere klachten ontwikkel. Lyme is een hele nare ziekte. Fijn als ik die dans kan ontspringen.

Na vijf dagen antibiotica is de vlek op mijn been nagenoeg verdwenen. Hopen dat de bacterie ook helemaal uit mijn systeem verdwenen is.

Handig, zo’n medicijn bijsluiter

Teken zijn parasieten van een paar millimeter groot, die leven in hoog gras en tussen bladeren. Ze leven van bloed. Ze prikken zich vast op de huid van vogels, reptielen en zoogdieren, zoals de mens. Als ze niet ontdekt worden zuigen ze daar ongeveer 24 uur bloed, tot ze helemaal bol en rond zijn en dan laten ze zich vallen. Teken kunnen verschillende micro-organismen bij zich dragen. In Nederland is dat voornamelijk de bacterie Borrelia burgdorferi, die verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme. In andere landen kunnen dat andere bacteriën of virussen zijn, die weer andere ziektes veroorzaken.

Vroeger werd aangenomen dat een teek pas de Lymebacterie overdraagt als hij 24 uur gezeten heeft. Tegenwoordig weet men dat dit niet zo hoeft te zijn.

Zo klein zijn ze; teken op een duimnagel.   (foto RIVM)

De ziekte van Lyme kan je dus oplopen via een tekenbeet. Maar lang niet elke tekenbeet levert ziekte van Lyme op. 1,3 Miljoen mensen worden jaarlijks gebeten. 20 Procent van de teken draagt de bacterie die Lyme veroorzaakt bij zich, ongeveer 2% van gebeten personen worden besmet. Huisartsen hebben in 2018 zo’n 27.000 keer de ziekte van Lyme vastgesteld.

De belangrijkste aanwijzing voor besmetting na een tekenbeet is het ontstaan van een rode vlek, of rode kring. (Even googelen en je ziet een hele fotogalerij langs komen.) Zo’n vlek heet een Erythema migrans en is vaak het eerste symptoom van de ziekte van Lyme. Het is dus belangrijk om als je gebeten bent goed die plek in de gaten te houden om te zien of er zich een vlek of kring ontwikkelt. Dit gebeurt meestal binnen enkele dagen tot enkele weken na de beet. In 15 % van de besmettingen krijgen mensen geen Erythema migrans.

Noteer sowieso altijd waar en wanneer je gebeten bent. Bij het ontstaan van een Erythema migrans ga je naar de huisarts. Die zal de juiste antibiotica voorschrijven. Als je er snel bij bent is een antibioticakuur afdoende om de bacterie te bestrijden, zodat de ziekte van Lyme zich niet kan ontwikkelen.

Blijf tot drie maanden na de tekenbeet alert en controleer je huid. Krijg je last van koorts, gewrichtspijn, spierpijn of zenuwklachten, neem dan ook contact op met je huisarts. Een verder ontwikkelde ziekte van Lyme kan zeer ernstige ziekteverschijnselen geven en is moeilijk te behandelen, dus neem geen risico.

De teek moet zo snel mogelijk ontdekt worden. Dus controleren na iedere wandeling waarbij je met teken in aanraking gekomen kan zijn. Voorkeursplekjes van de teek zijn de warme lichaamsdelen zoals liezen, bilnaad en oksels. Weet je trouwens dat teken ook gewoon in je tuin kunnen leven, dus dat je altijd opletten moet.
Als je gebeten bent door een teek is het zaak om het diertje zo snel mogelijk te verwijderen. Als je dat binnen 24 uur doet is de kans op besmetting kleiner. In deze animatie kun je goed zien hoe je de teek het beste verwijdert.

De teek moet voorzichtig weggehaald worden. De beste manier is om hem met een speciale tekentang vast te pakken. Soms is dat lastig omdat hij klein of slecht bereikbaar is en biedt een tekenverwijderset uitkomst. Als je hem vast hebt kun je de teek voorzichtig recht omhoog te trekken. Niet draaien. Als de kop blijft zitten kan de besmetting toch plaatsvinden. Pas daarna mag je de plek ontsmetten. Als je dat doet terwijl de teek er nog in zit, dan bijt hij zich extra vast.

Zo zit de teek in je huid  (foto RIVM)

Teken houden zich op tussen de bladeren en in hoog gras. Als je op de paden blijft, heb je al veel minder kans om tegen een teek aan te lopen. Teken kunnen overigens niet springen en laten zich ook niet uit de bomen vallen.

Helaas is de beste manier om je te beschermen, bedekkende kleding aantrekken. Natuurlijk is het veel fijner om als het warm is, om in korte broek of wandelrokje te lopen. Ook met goed bedekkende kleding moet je jezelf blijven controleren. Teken kunnen een ingang vinden en zich lekker ergens nestelen.

Ik heb ergens gelezen dat teken niet houden van mensen die veel knoflook eten. Ook kun je spuiten of smeren met anti-insectenmiddelen met DEET of een middel waarin lemon-eucalyptus (Citriodiol) is verwerkt. Dit laatste is een middel op basis van natuurlijk stoffen en mag je al gebruiken bij kinderen vanaf 3 maanden. Het is ook veilig bij zwangerschap en borstvoeding. 

Je kunt trouwens ook speciale insectenwerende kleding kopen waarin DEET of Permitrine – een insectenwerend middel – is verwerkt.

Was je wandelkleding op 60 graden. Op lagere temperaturen overleven de teken.