Als we Frederiksoord binnen komen verwonderen we ons over de grote huizen en bijzondere gebouwen die er staan, hier midden op het platteland van Drenthe. En hoe zit het eigenlijk met al die kleine woninkjes, die allemaal op elkaar lijken en op afgepaste afstand van elkaar staan? Het antwoord vonden wij in het museum De Proefkolonie. Hier in Frederiksoord startte Generaal Johannes van den Bosch namelijk zijn eerste landbouwkolonie. Het werden er uiteindelijk zeven: vijf in Nederland en 2 in België. Samen vormden ze de Koloniën van Weldadigheid. Met alle informatie uit het museum waren we ontzettend nieuwsgierig geworden om het nu ook in het echt te zien. De wandeling langs de monumenten van Frederiksoord en Wilhelminaoord was daar perfect voor.

In 1818 start Generaal Johannes van den Bosch zijn Maatschappij van Weldadigheid. Hij wil de armen van Nederland perspectief op een beter bestaan bieden en sticht daarom landbouwkoloniën. De eerste vrije kolonie heet Frederiksoord en al snel volgen Willemsoord en Wilhelminaoord. Uit het hele land wordt een groot aantal arme gezinnen naar de vrije Koloniën van Weldadigheid opgezonden. Men krijgt een huisje en een stukje grond om te bewerken voor de landbouw. Er wordt de kolonisten discipline bijgebracht en de kinderen gaan naar school. Het is het begin van een groots maatschappelijk experiment dat nog steeds zichtbaar is in het landschap en herkenbaar is in de karakteristieke gebouwen.

Wandelen in Frederiksoord: De monumenten route
Wandelen in Frederiksoord begint bij het museum De Proefkolonie.

Museum

Wij bezochten eerst het Museum de Proefkolonie. Met beeld en geluid word je helemaal ondergedompeld in de wereld van 1818, wanneer arme gezinnen geronseld worden voor de landbouwkoloniën. Bijzonder om 3 gezinnen te volgen die de lange reis ondernemen en te zien hoe het hun vergaat.

Museum de Proefkolonie in Frederiksoord

In de eerste museumzaal een multimediaal gebeuren.

Museum de Proefkolonie in Frederiksoord

We volgen drie gezinnen.

Museum de Proefkolonie in Frederiksoord
In de tweede zaal een voorstelling met beeld en geluid. Zo zag het er uit.

We vonden dat het een enorme meerwaarde heeft om eerst het museum te bezoeken alvorens aan de wandeling te beginnen. Het museum is niet zo groot, maar zeker indrukwekkend. De achtergrondinformatie die je krijgt over de Maatschappij van Weldadigheid maakt dat de wandeling een logisch verlengstukstuk is van het museum. Je gaat als het ware van het binnenmuseum naar het buitenmuseum.

Coronatijd

Vanwege coronamaatregelen is het museum gesloten. Voor ons werd een uitzondering gemaakt omdat we op persreis zijn. Vanwege de coronamaatregelen is het ook niet mogelijk om het schooltje en een voorbeeld koloniewoning vrij in te lopen. Normaal word je daar ontvangen door een vrijwilliger. (Kijk hier voor actuele openingstijden.)

Toch kan je de wandeling in coronatijd maken, inclusief schooltje en voorbeeldwoning, alleen zonder vrijwilliger. Je kunt het namelijk boeken bij het Huygens Huis. In het voormalig postkantoor zit nu een antiquariaat. Zij verzorgen allerlei arrangementen, waaronder deze monumenten wandeling die ook als een ‘To Go’ versie te boeken is, zolang de horeca gesloten is. Je krijgt dan de toegangscodes mee van het schooltje en de koloniewoning. Bij het wandelarrangement word je welkom geheten met een kop koffie/thee en huisgemaakt gebak. Daarna ga je aan de wandel en sluit je de wandeling af met een heerlijke lunch. Je kunt ook starten met een lunch en na de wandeling kiezen voor koffie/thee met huisgemaakt gebak.

Huygens Huis

Na ons bezoek aan het museum wandelen we naar de overkant, naar het Huygens Huis. We worden ontvangen door Ester en Bob Veldman. Midden tussen het antiek vertelt Bob over alle ontwikkelingen die de Maatschappij van Weldadigheid ook nu nog in Frederiksoord doormaakt. Er wordt hard gewerkt om de aanvraag om Unesco Werelderfgoed te worden, te laten slagen.

Huygens Huis
Tussen het antiek praat ik met Bob Veldman over de recente ontwikkelingen rond de Maatschappij van Weldadigheid.

Kolonie woningen

Wat ook bijzonder is, is dat precies op de plekken waar ooit kolonie woningen stonden, nu moderne versies teruggebouwd worden. De stukjes grond bij de woningen worden weer bebouwd en leveren landbouwproducten, zoals boekweit, die onder een eigen label verkocht wordt.

Speciale app

Er is ook een app waarmee  je de route kunt volgen en die meer interactieve informatie geeft. De app heet: Spacetime Layers. Met de gebrekkige 4G verbinding laad ik de app op mijn telefoon. Later zal blijken dat bij alle bijzondere gebouwen of plekken grote info borden staan. Op die infoborden staan ook nog eens QR-codes waarmee je nog meer informatie kan ophalen.

Lunchpakket

Esther heeft een heerlijk lunchpakket voor ons gemaakt, met daarin het flesje ‘eau de kolonie’ met de beeltenis van Johannes van den Bosch.

Producten Maatschappij van Weldadigheid

Producten onder het label van de Koloniën van Weldadigheid, waaronder het ‘eau de kolonie’.

De Monumenten route

Lunchpakketten in papieren zakken en een brochure van de Monumenten route.

Wandelen in Frederiksoord

Gewapend met een folder, waarop een routekaartje staat, en een heerlijk lunchpakket, beginnen we aan de monumentenwandeling. We volgen de gele bordjes. De wandelroute is 11 km lang, maar kan op meerdere punten gemakkelijk ingekort worden. Die afkortroutes worden aangegeven met zwarte bordjes.

Huis Westerbeek

We wandelen door oude brede lanen met grote bomen en komen uiteindelijk uit bij Huis Westerbeek, het huis waar Johannes van den Bosch verbleef als hij in Frederiksoord was.

Huis Westerbeek
Huis Westerbeek
Wandelen in Frederiksoord
Wandelen over Landgoed Frederiksoord-Wilhelminaoord.

Rechte wegen

Dit gebied is op de tekentafel bedacht. Dat kun je zien aan de lange rechte wegen. Met wiskundige precisie zijn er koloniewoningen gebouwd met elk eenzelfde hoeveelheid grond voor eigen bebouwing. Veel woningen zijn inmiddels verdwenen, maar worden nu in een modernere versie terug gebouwd. Precies op dezelfde plek als waar de oude woningen stonden.

We verbazen ons wel over de keuze die gemaakt is voor het uiterlijk van de nieuwe koloniewoning. Waarom in hemelsnaam die witte vlakken op de voorgevel en die raamverdeling? Wij vinden het niet mooi. Eigenlijk gewoon ronduit lelijk. Dat had toch anders gekund.

Een nieuwe koloniewoning
Een nieuwe koloniewoning.
Een nieuwe koloniewoning
De nieuwe koloniewoningen staan precies op dezelfde plek als waar ooit een afgebroken woning heeft gestaan.
Wandelen in Frederiksoord: De monumenten route
Er staan verklarende borden bij elk monument en bij bijzondere plekken.

Wilhelminaoord

Onze wandeling brengt ons ook in Wilhelminaoord, het tweede koloniedorp naast Frederiksoord. Ondertussen komen we langs interessante monumenten die nog uit de tijd van de Kolonie stammen. Velen hebben een nieuwe bestemming gekregen.

De historische mandenmakelij
De voormalige mandenmakerij van de Maatschappij van Weldadigheid.
Rustoord II Wilhelminaoord
Voormalig bejaardencentrum “Rustoord II” (1904) van de Maatschappij van Weldadigheid.
Rustoord I Wilhelminaoord
Bejaardencomplex Rustoord I. Complex bejaardenwoningen, waarvan een deel in 1893 en een deel in 1895 is ontstaan.
Wandelen in Frederiksoord
Lange rechte wegen, ontstaan op de tekentafel.
Schietbaan Frederiksoord
Na even puzzelen kwamen we erachter dat dit een schietbaan is.

Koloniewoning

Als we bijna op het einde van de wandeling zijn, zien we de rotonde voor het museum liggen. We lopen er zonder nadenken recht naar toe. Maar waar is nou die koloniewoning die we kunnen bezoeken? Het blijkt dat we op het laatste moment een geel bordje gemist hebben. Dus via de app lopen we alsnog naar de koloniewoning toe. We zijn blij dat we dat toch nog gedaan hebben. Het is leuk om te zien hoe de kolonisten in die tijd leefden.

Rotonde Frederiksoord
We herkennen de rotonde: we zijn bijna aan het einde van onze wandeling in Frederiksoord.
Koloniehuisje

Dit oude koloniehuisje is open voor bezoekers.

We hebben de code meegekregen via het Huygens Huis.

Koloniehuisje Frederiksoord
Koloniehuisje Frederiksoord
Koloniehuisje Frederiksoord
Koloniehuisje Frederiksoord

Schooltje

We zijn weer terug in het dorp en bezoeken ook nog even het kolonieschooltje. Ook daar kunnen we met een code naar binnen.

School Frederiksoord
Aap, noot, Mies….

Logement Frederiksoord

Wij sluiten onze wandeling af in Logement Frederiksoord. Op deze plek logeren al twee eeuwen lang bezoekers van de Kolonie Frederiksoord. Wij hebben het geluk dat we hier overnachten. Maar het is sowieso een mooie plek om de monumentenwandeling af te sluiten.

Logement Frederiksoord
Hier ontvangt men al twee eeuwen bezoekers van Frederiksoord.
Logement Frederiksoord
Top!

flavicon wandelvrouw

Wandelen in Frederiksoord

Ben je op zoek naar meer wandel ideeën voor wandelen in Frederiksoord? Hier zijn nog een paar suggesties. 

Paaltjeswandeling

Er zijn verschillende wandelingen die je kunt maken in Frederiksoord. De Sterrenbosroute is een wandelroute van 3 kilometer die door het Sterrenbos gaat, wat oorspronkelijk onderdeel was van het landgoed Westerbeeksloot. Het hebben van een sterrenbos gaf meer aanzien en werd gebruikt voor de houtkap en als jachtgebied. De route is aangegeven met groene pijlen en start bij het museum de Proefkolonie.

Beschreven routes

Via de Wandelzoekpagina kun je de Trage Tocht Frederiksoord downloaden. Deze tocht is 13 km lang en brengt je door het Sterrebos, Vledderveld en Nijensleekerveld. Je vindt deze wandeling ook in de wandelgids Dwalen door Drenthe.

Ook mooi is de 16 km lange Groene Wissel Frederiksoord. Je begint over zand- en graspaden en een graslandrand met een stevige tocht langs de Wapserveense- en Vledder Aa. Na het gezellige dorpje Vledder maak je een schitterende, zeer afwisselende wandeling door het prachtige landgoed Frederiksoord en kom je langs Wilhelminaoord.


Meer over de koloniën van Weldadigheid

Dit artikel is geschreven naar aanleiding van een persreis die ik maakte naar de Koloniën van Weldadigheid. Wil je meer lezen? Kijk dan eens bij de volgende blogs: