Weldadig Wandelen in Ommerschans

De wandelgids Weldadig Wandelen is een prachtige themagids die je helemaal meeneemt in de geschiedenis van de Koloniën van Weldadigheid. De teksten en foto’s in de gids vertellen het verhaal van Johannes van den Bosch, een generaal met een wereldverbeterende visie, en van de arme paupers die vanaf 1823 vanuit de steden naar koloniën in Nederland en België  werden opgestuurd om daar heropgevoed te worden. Je kent het verhaal misschien wel via het boek Het Pauperparadijs. De gids bevat 8 wandelingen in de plaatsen waar de Maatschappij van Weldadigheid ooit een filiaal had. De routes brengen je naar wat er nog te zien valt van die tijd. Wij kozen voor de wandelroute in Ommerschans, waar ooit een strafkolonie was.

In Ommerschans lag al een verdedigingswerk met aarden veldschansen, bastions, ravelijnen en bijbehorende grachten toen twee eeuwen gelden besloten werd om er een strafkolonie te bouwen. Het bood plaats aan 1.200 bedelaars. Rondom de strafkolonie kwamen 21 hoeves waar de mannen tewerk gesteld werden.

Wandelen in Ommerschans

De wandelroute start bij een parkeerplaatsje met een kanon. Hier zie je nog een klein stukje van de vesting die in vroegere tijden Nederland moesten verdedigen tegen een inval van de Spanjaarden. Die inval is er nooit geweest. Op deze en andere plekken is getracht de geschiedenis van Ommerschans weer zichtbaar te maken.

Het gesticht stond in het midden van de stervormige vestingwallen. Dat koloniegebouwgebouw is helemaal afgebroken, maar we zien een groot doek hangen waarop we het gebouw zien staan.

Begraafplaats

We pakken de gids erbij en volgen de eerste aanwijzingen en lopen tussen de bomen door en komen uit bij een begraafplaats. Hier liggen 5448 manen, vrouwen en kinderen begraven. Zij zijn allemaal in de kolonietijd gestorven. Geen graven, geen herinneringen. Dat maakt het misschien wel des te indrukwekkender. Zoveel mensen gestorven en er is niets meer van terug te vinden. De witte kruisen op de begraafplaats zijn van latere datum. Zij zijn geplaatst op de graven van de overledenen van kliniek Veldzicht.

Hoeve no 4

We wandelen verder. Als snel komen we bij Hoeve no 4. Het is één van de 21 hoeves uit de kolonietijd. Na deze periode werd de hoeve tot de jaren dertig gebruikt voor de jongens van Rijksopvoedingsgesticht Veldzicht. Het was toen een Zuivelhoeve. Nu is de boerderij in gebruik als biologisch melkveebedrijf. Er zijn niet veel van de oude koloniehoeves bewaard gebleven.

Ravelijnen

Wandelen in Ommerschans is prachtig. Afwisselend lopen we door weidegebied, over wallen en langs het water. Het grasland staat vol met gele paardenbloemen. Op één punt zien we opnieuw een stukje van de oude ravelijnen. Daar staat een apparaat die je met een pompbeweging aan het praten kan brengen. Een mannenstem vertelt bondig over de geschiedenis van Ommerschans.

Korenmolen De Star

We wandelen afwisselend door bos, langs grachten en langs weilanden die vol gele en witte bloemen staan. Als we bij Korenmolen De Star komen maken we gebruik van de picknick tafel die daar staat om een lunchstop te houden. Dan komt een wat minder mooi stukje. We moeten een drukke weg oversteken en komen bij een soort van verkeersknooppunt. Hoewel we achter de bosjes verdwijnen, blijven we het verkeer goed horen. We wandelen nu door landgoed Katigerbos. 

Reestdal

Maar dan komt de verrassing van de dag; we wandelen het Reestdal in. Wat is dit toch een prachtig stukje Nederland! We zien het riviertje kronkelen door het landschap en we genieten van de ooievaars en het typische Reestdal landschap.

Balkbrug

Via een bos en een weggetje achter huizen langs staan we ineens in Balkbrug. Dat is even wennen, na zoveel mooie natuur. We steken in Balkbrug de drukke weg over die het dorp in tweeën deelt en komen in een mooier deel van het dorp terecht. Hier zien we ook de typische dienstwoningen die bij het gevangeniswezen horen.

Door een lange, lange laan wandelen we achter de kliniek Veldzicht langs. We komen uit bij de Boskerk, een oorspronkelijk protestantse kerk die voor en waarschijnlijk ook door kolonisten gebouwd is. Nu is het een Thomashuis, een kleinschalige woonvoorziening voor mensen met een beperking. Het is ook een TOP, een Toeristisch Overstap Punt en kunnen we een kopje koffie bij het standje halen.

Terug bij het kanon

Onze wandeling zit erop. Van alle plekken die we afgelopen dagen bezocht hebben om op zoek te gaan naar het verleden van de Koloniën van Weldadigheid, hebben we hier het minste terug kunnen vinden. Toch was deze wandeling de moeite waard, al was het om de mooie natuur die we onderweg zijn tegengekomen.

Wil je meer lezen over wandelen door de Koloniën van Weldadigheid? Lees dan ook:

• Luistertocht Het Pauperparadijs: wandelen door 2 eeuwen Veenhuizen
• Wandelen in Frederiksoord: de monumenten route

Ook zo’n geweldig ‘Weldadig Weekend’ beleven, kijk hier voor het recept:

• Recept voor een prachtig wandelweekend Pauperparadijs