De wandelgids Weldadig Wandelen is een prachtige themagids die je helemaal meeneemt in de geschiedenis van de Koloniën van Weldadigheid. De teksten en foto’s in de gids vertellen het verhaal van Johannes van den Bosch, een generaal met een wereldverbeterende visie, en van de arme paupers die vanaf 1823 vanuit de steden naar koloniën in Nederland en België  werden opgestuurd om daar heropgevoed te worden. Je kent het verhaal misschien wel via het boek Het Pauperparadijs. De gids bevat 8 wandelingen in de plaatsen waar de Maatschappij van Weldadigheid ooit een filiaal had. De routes brengen je naar wat er nog te zien valt van die tijd. Wij kozen voor de wandelroute in Ommerschans, waar ooit een strafkolonie was.

In Ommerschans lag al een verdedigingswerk met aarden veldschansen, bastions, ravelijnen en bijbehorende grachten toen twee eeuwen gelden besloten werd om er een strafkolonie te bouwen. Het bood plaats aan 1.200 bedelaars. Rondom de strafkolonie kwamen 21 hoeves waar de mannen tewerk gesteld werden.

Wandelen in Ommerschans

De wandelroute start bij een parkeerplaatsje met een kanon. Hier zie je nog een klein stukje van de vesting die in vroegere tijden Nederland moesten verdedigen tegen een inval van de Spanjaarden. Die inval is er nooit geweest. Op deze en andere plekken is getracht de geschiedenis van Ommerschans weer zichtbaar te maken.

Het gesticht stond in het midden van de stervormige vestingwallen. Dat koloniegebouwgebouw is helemaal afgebroken, maar we zien een groot doek hangen waarop we het gebouw zien staan.

Gesticht Ommerschans
Zo zag het gesticht van de kolonie in Ommerschans er uit.

Begraafplaats

We pakken de gids erbij en volgen de eerste aanwijzingen en lopen tussen de bomen door en komen uit bij een begraafplaats. Hier liggen 5448 manen, vrouwen en kinderen begraven. Zij zijn allemaal in de kolonietijd gestorven. Geen graven, geen herinneringen. Dat maakt het misschien wel des te indrukwekkender. Zoveel mensen gestorven en er is niets meer van terug te vinden. De witte kruisen op de begraafplaats zijn van latere datum. Zij zijn geplaatst op de graven van de overledenen van kliniek Veldzicht.

Weldadig wandelen in Ommerschans
We starten de wandeling en lopen een stukje bos in.
Wandelbankje
Dit is typisch voor deze omgeving: stukjes bos liggen vlak aan rechte graslanden of akkers.
Begraafplaats Ommerschans
Ik sta in het informatiepaviljoen. Dit is de plek waar vroeger het lijkenhuisje stond.

Hoeve no 4

We wandelen verder. Als snel komen we bij Hoeve no 4. Het is één van de 21 hoeves uit de kolonietijd. Na deze periode werd de hoeve tot de jaren dertig gebruikt voor de jongens van Rijksopvoedingsgesticht Veldzicht. Het was toen een Zuivelhoeve. Nu is de boerderij in gebruik als biologisch melkveebedrijf. Er zijn niet veel van de oude koloniehoeves bewaard gebleven.

Ravelijnen

Wandelen in Ommerschans is prachtig. Afwisselend lopen we door weidegebied, over wallen en langs het water. Het grasland staat vol met gele paardenbloemen. Op één punt zien we opnieuw een stukje van de oude ravelijnen. Daar staat een apparaat die je met een pompbeweging aan het praten kan brengen. Een mannenstem vertelt bondig over de geschiedenis van Ommerschans.

Door een klaphekje wandelen
Langs weilanden, over wallen en door hekjes.
Pomppaal Drenthe
Door met je voet te pompen, hoor je over de geschiedenis van Ommerschans.
Wandelen langs grachten in Omerschans
Sommige grachten zijn weer opnieuw uitgegraven.

Korenmolen De Star

We wandelen afwisselend door bos, langs grachten en langs weilanden die vol gele en witte bloemen staan. Als we bij Korenmolen De Star komen maken we gebruik van de picknick tafel die daar staat om een lunchstop te houden. Dan komt een wat minder mooi stukje. We moeten een drukke weg oversteken en komen bij een soort van verkeersknooppunt. Hoewel we achter de bosjes verdwijnen, blijven we het verkeer goed horen. We wandelen nu door landgoed Katigerbos. 

Korenmolen de Star in Balkbrug
Korenmolen de Star.
Lunchen aan picknicktafel
Onder de molen is het fijn lunchen.

Reestdal

Maar dan komt de verrassing van de dag; we wandelen het Reestdal in. Wat is dit toch een prachtig stukje Nederland! We zien het riviertje kronkelen door het landschap en we genieten van de ooievaars en het typische Reestdal landschap.

Reestdal
We zijn in het Reestdal.
Wandelen in Omerschans
Meteen mooi!
De Reest
We zien het riviertje de Reest kronkelen door het landschap.
Foto nemen van ooievaarsnest
Ik ben fan van de ooievaars, die hier in grote getalen broeden.
Ooievaars op nest
Kijk toch eens wat mooi!
Boerderij met koeien
Het landschap van het Reestdal heeft vele gezichten.
Het reestdal
Hier waande ik me bijna in Frankrijk.
Weldadig wandelen in Ommerschans
Ook bos en heide in het Reestdal.

Balkbrug

Via een bos en een weggetje achter huizen langs staan we ineens in Balkbrug. Dat is even wennen, na zoveel mooie natuur. We steken in Balkbrug de drukke weg over die het dorp in tweeën deelt en komen in een mooier deel van het dorp terecht. Hier zien we ook de typische dienstwoningen die bij het gevangeniswezen horen.

Door een lange, lange laan wandelen we achter de kliniek Veldzicht langs. We komen uit bij de Boskerk, een oorspronkelijk protestantse kerk die voor en waarschijnlijk ook door kolonisten gebouwd is. Nu is het een Thomashuis, een kleinschalige woonvoorziening voor mensen met een beperking. Het is ook een TOP, een Toeristisch Overstap Punt en kunnen we een kopje koffie bij het standje halen.

De Boskerk in Ommerschans
De Boskerk nodigt ons uit voor een kopje koffie.
Koffie drinken aan een picknicktafel
Dat smaakt!
Boekenstandje
De geschiedenis wordt hier levend gehouden.

Terug bij het kanon

Onze wandeling zit erop. Van alle plekken die we afgelopen dagen bezocht hebben om op zoek te gaan naar het verleden van de Koloniën van Weldadigheid, hebben we hier het minste terug kunnen vinden. Toch was deze wandeling de moeite waard, al was het om de mooie natuur die we onderweg zijn tegengekomen.

Alles op een rijtje:

  • Wandelroute: Trage Tocht Ommerschans

  • Afstand: 14 km

  • Kenmerk: Wandeling uit de gids Weldadig Wandelen van uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig. Deze gids bevat 8 wandelingen door de Koloniën van Weldadigheid. Het is een rondwandeling over zowel verhard als onverhard terrein.

  • Routebeschrijving: De routebeschrijving met kaart en GPS track kun je downloaden van de Wandelzoekpagina.
  • Start- en eindpunt: Parkeerplaats Ommerschans, Balkerweg 7739 PT Vinkenbuurt

  • Openbaar vervoer: Bushalte Ommerschans, lijn 31 van/naar station Ommen. Bushalte Centrum Balkbrug, lijn 29 van/naar station Zwolle.

  • Horeca: Vlak bij de parkeerplaats (start- en eindplek) vind je bij de Boskerk een TOP rustpunt. In Balkbrug zijn winkels en een snackbar.

  • Honden: kunnen aangelijnd mee

flavicon wandelvrouw

Wil je meer lezen over wandelen door de Koloniën van Weldadigheid? Lees dan ook:

Ook zo’n geweldig ‘Weldadig Weekend’ beleven, kijk hier voor het recept: