Nederland heeft op dit moment 19 lange-afstand-wandelpaden die afgekort worden als LAW. Stichting Wandelnet beheert, samen met haar partners en bijna 1000 vrijwilligers, de lange-afstand-wandelpaden en streekpaden. Op de website van Wandelnet vind je alle LAW’s van Nederland en zijn tevens kaarten, beschrijvingen en GPX-files te downloaden. De linken naar de routes op Wandelnet vind je hieronder bij elke beschrijving. Van elk lange-afstand-pad is een wandelgids verkrijgbaar.
Of een lange afstandswandeling het predicaat ‘LAW’ krijgt, wordt bepaald door Wandelnet. Zij houdt de regie over de streekpaden en de lange-afstand-wandelpaden, die samen een netwerk van wel 11.500 km lang in Nederland vormen. Het onderhoud van LAW’s ligt bij vrijwilligers. Zes lange-afstand-wandelpaden worden bijvoorbeeld onderhouden door vrijwilligers van het NIVON.
Naast de lange-afstand-wandelpaden bestaan er ook Streekpaden. Ben je benieuwd naar de kenmerken van beide types lange afstandswandelingen, lees dan het blog: Het verschil tussen LAW’s en Streekpaden uitgelegd
Je herkent de LAW’s aan hun wit-rode markering.
Alle lange-afstand-wandelpaden van Nederland:
Het Friese Woudenpad
LAW 1
147 km – 14 etappes en 4 alternatieve etappes – Van Lauwersoog naar Steenwijk
Provincies: Friesland, Overijssel en een klein stukje Drenthe
Het Friese Woudenpad is de opvolger van het Zevenwoudenpad. Het pad koppelt de Nationale Parken Lauwersmeer, Friese Wouden, Drents-Friese Wold en de Weerribben aan elkaar. Naast de oorspronkelijk route van 147 km heeft het ook drie routevarianten: Holwerd (15,7 km), Duurswouderheide (19,2 km) en het Domelapad (51,1 km).
Het Pionierspad
LAW 1-2
200 km – 11 etappes – van Steenwijk naar Muiden
Provincies: Overijssel, Flevoland, Noord-Holland
Het Pionierspad loopt dwars door Flevoland. Het 200 kilometer lange wandelpad verbindt Steenwijk via Lelystad, Zeewolde en Almere met Muiden. In feite wandel je op de bodem van de Zuiderzee, die nog maar een halve eeuw droog ligt. Een tocht door bossen en moerassen, afgewisseld door vergezichten over oneindig laagland. De route loopt voornamelijk over onverharde paadjes langs akkers, sloten en grasdijken. In de Kop van Overijssel kun je even bijkomen in het schilderachtige Giethoorn, en dan weer verder door de Noordoostpolder en langs de Oostvaardersplassen om tenslotte te eindigen op het Muiderslot.
Het Floris V-pad
LAW 1-3
245 km – 13 etappes – Van Amsterdam naar Bergen op Zoom
Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Zuid-Holland, Noord-Brabant
Het Floris V-pad is een lange afstand wandelpad van Amsterdam naar Bergen op Zoom. Wandelnet noemt het een opfriscursus vaderlandse geschiedenis. Het pad is vernoemd naar Floris, graaf van Holland en Zeeland.
De helft van het pad loopt over graskades, tiendwegen en jaagpaden, die vaak speciaal voor wandelaars zijn opengesteld. De gehele route maakt deel uit van de GR12, die van Amsterdam naar Parijs loopt.
Het Trekvogelpad
LAW 2
414 km – 21 etappes – Van Bergen aan Zee naar Enschede
Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel
Het Trekvogelpad is een hele populaire route. Vaak hoor ik dat beginnende lange afstandswandelaars kiezen voor het Trekvogelpad nadat ze het Pieterpad hebben afgerond. Dat is een goede keuze. Het Trekvogelpad is misschien wel het mooiste lange-afstand-wandelpad van Nederland. De route loopt van west naar oost, dwars door Nederland en doet de meeste natuurgebieden aan van alle LAW’s. Ben je een vogelaar, dan is het Trekvogelpad helemaal iets voor jou. Het pad loopt namelijk door vele vogelgebieden. Het Trekvogelpad start in Bergen aan Zee en eindigt in Enschede. Het pad is 414 km lang en is onderverdeeld in 21 etappes.
Het Marskramerpad
LAW 3
372 km – 20 etappes – Van Bad Bentheim naar Den Haag
Provincies: Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Duitsland
Het Marskramerpad is een lange-afstand-wandelpad (LAW) dat dwars door Nederland loopt, van Bad-Bentheim in Duitsland naar Scheveningen. Ooit was het de wandelroute van de marskramers die met hun koopwaar langs oude handelsteden als Oldenzaal en Deventer trokken. De route is 360 km langs en is verdeeld in 20 etappes.
Het Maarten van Rossumpad
LAW 4
384 km – 24 etappes – Van ’s Hertogenbosch naar Steenwijk
Provincies: Noord-Brabant, Gelderland, Overijssel, Drenthe
Het Maarten van Rossumpad begint in ’s Hertogenbosch en eindigt 384 kilometer later in Steenwijk. Het lange-afstand-wandelpad loopt door 5 provincies: Noord-Brabant, Utrecht, Gelderland, Drenthe en Overijssel. Kenmerk van de route zijn de rivierdorpen en kastelen onderweg. Daaronder zijn ook de kastelen en huizen die verbonden zijn aan Maarten van Rossum, een krijgsheer die leefde van ca 1478 tot 1555 en naamgever is van het pad. Naast burchten en kastelen valt er veel meer te zien. De route gaat ook door vele fraaie natuurgebieden.
Het Nederlands Kustpad deel 1
LAW 5-1
372 km – 15 etappes – Van Sluis naar Hoek van Holland
Provincie: Zeeland
Het Nederlands Kustpad begint natuurlijk in Zeeland. In 372 kilometer loopt het langs de mooie Zeeuwse kust. Van Zeeuws-Vlaanderen naar Walcheren en via Noord-Beveland naar Schouwen Duiveland om vervolgens de route voort te zetten naar Zuid-Holland. Eindeloos wandelen langs de Zeeuwse kust met haar stranden, dijken, dammen en duinen. Geweldig om de Zeeuwse waterwerken wandelend te ervaren.
Het Nederlands Kustpad deel 2
LAW 5-2
213 km – 13 etappes – Van Hoek van Holland naar Den Oever
Provincies: Zuid-Holland, Noord-Holland
Heerlijk vind ik het: wandelen langs de Nederlandse Kust. Die kust heeft ook veel te bieden. De route van het Nederlands Kustpad loopt niet over het strand (is overigens ook een aanrader) maar door geweldige natuurgebieden als de Waterleidingduinen, het Nationaal Park De Kennemerduinen en het prachtige ruige duingebied bij Egmond en Bergen aan Zee. De zee blijft altijd binnen handbereik. Geniet ook van de leuke kustplaatsen en de prachtige bollenvelden in het voorjaar.
De Kustroute deel 3
LAW 5-3
268 km – 17 etappes – van Stavoren naar Bad-Nieuweschans
Provincies: Friesland, Groningen
Het laatste deel van het Nederlands Kustpad gaat door Friesland en Groningen en maakt deel uit van het wandelnetwerk Waddenwandelen, dat sinds 2013 een nieuw wandelnetwerk vormt langs de Waddenkust. Het Nederlands Kustpad eindigt net over de grens in Duitsland. Samen met deel 1 (Zeeland) en deel 2 (Zuid- en Noord-Holland) vormt het een prachtige uitdaging, van in totaal 725 km, voor de lange afstand wandelaar.
Het Grote Rivierenpad
LAW 6
276 km – 20 etappes en 4 alternatieve etappes – Van Hoek van Holland naar Kleef
Provincies: Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland
Het Grote Rivierenpad is een lange-afstand-wandelpad langs de grote rivieren van Nederland van het westen naar het oosten. Het volgt de Hollandse rivieren Nieuwe Waterweg, Oude Maas, Lek, Linge en Waal. Geniet tijdens het wandelen van de prachtige uitzichten vanaf de dijken op de verschillende rivieren.
Het Pelgrimspad
LAW 7
• Pelgrimspad deel 1: 199 km – Van Amsterdam naar ‘s-Hertogenbosch
• Pelgrimspad deel 2: 267 km – Van ’s-Hertogenbosch naar Visé (België)
Provincies: Noord-Holland, Zuid-Holland, Noord-Brabant, Limburg
Het Pelgrimspad is een lange-afstand-wandelpad bestaande uit twee delen. Deel 1 loopt van Amsterdam naar ‘s-Hertogenbosch en heeft een lengte van 199 kilometer. Deel twee heeft een lengte van 267 kilometer en loopt van ‘s-Hertogenbosch naar Wezet in België. Het pad is in beide richtingen met wit-rode tekens gemarkeerd en in twee gidsjes beschreven.
De naam van dit pad verwijst naar de oude pelgrimsroute naar Santiago de Compostela. Je kunt hiermee ook de aansluiting vinden met deze historische route. De route zelf is niet een gereconstrueerde oude pelgrimsroute, voert echter wel langs een aantal (kleinere) bedevaartsplaatsen en andere plaatsen van religieus belang in Brabant en Limburg.
Het Zuiderzeepad
LAW 8
492 km 28 etappes – Vanaf Den Oever, rondwandeling
Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Friesland (Flevoland)
Het Zuiderzeepad maakt een ronde langs het IJsselmeer, de voormalige zuiderzee. Voor Noord-Holland start de route aan het begin van de afsluitdijk in Den Oever en loopt via mooie steden als Medemblik, Enkhuizen, Hoorn, Edam, Volendam, Amsterdam en Naarden naar de provincie Utrecht. In de herziene route is een oversteek via de afsluitdijk opgenomen. Je kunt dat deel ook skippen en met het pondje van Enkhuizen naar Stavoren varen. Dan sla je een flink deel van de wandelroute over, maar doet wel de provincie Flevoland aan.
Het Pieterpad
LAW 9
• Pieterpad deel 1: 235 km – Van Pieterburen naar Vorden
• Pieterpad deel 2: 257 km – Van Vorden naar Maastricht
Provincies: Groningen, Drenthe Overijssel/ Gelderland, Limburg
De bekendste van alle lange afstandspaden in Nederland is met afstand het Pieterpad. Wie kent het niet? Het is een bijna 500 km lang wandelpad dat onderverdeeld is in 26 etappes. Het ontleent zijn naam aan de start- en finishplaatsen: het loopt namelijk van Pieterburen in Groningen tot de Sint Pietersberg in Limburg.
Op deel een wandel je vanuit Groningen en de Hondsrug naar het Drents Plateau met heidevelden, hunebedden, esdorpen en het dal van de Drentse Aa. Na de voormalige hoogvenen rond Coevorden volgt de route een stuk van de Overijsselse Vecht. Wandelend door bossen en over de heide van de Sallandse Heuvelrug bereik je uiteindelijk de Graafschap waar de aansluiting is op deel 2 van het Pieterpad.
Deel twee van het Pieterpad begint in Vorden. Vervolgens wandel je langs houtrijke landschappen met beken en hier en daar een boerderij. Hier ervaar je de overgang van het heuvellandschap naar het dal van de Rijn. Verderop gaat de route weer omhoog richting het Rijk van Nijmegen. Treed vanaf daar in de voetsporen van de bedevaartgangers en wandel langs de Maas naar het Zuid-Limburgse heuvellandschap. De route eindigt op de Sint-Pietersberg in Maastricht.
Het Noaberpad
LAW 10
415 km – 27 etappes – Van Bad-Nieuweschans naar Kleve
Provincies: Groningen, Drenthe, Overijssel Gelderland
Het Noaberpad is een 415 km lang Nederlands-Duits lange-afstand-wandelpad dat van Bad Nieuweschans in Groningen naar Kleef in Duitsland loopt. Het volgt de grens van Duitsland met onze provincies Groningen, Drenthe Overijssel en Gelderland. Het Noaberpad leent haar naam aan ‘noaber’ wat Twents voor buren is. Het pad is zoals alle LAW’s zowel in noordelijke als zuidelijke richting te lopen.
Het Grenslandpad
LAW 11
372 km – 27 etappes – Van Sluis naar Thorn
Provincies: Zeeland, Noord-Brabant, Limburg
Langs de grens in het zuiden van Nederland loopt het Grenslandpad, een lange afstand wandeling van Sluis in Zeeland, via Noord-Brabant naar Thorn in Limburg. Het vernieuwde Grenslandpad loopt langs de grillige grenslijn met België en steekt deze diverse malen over. De meeste tijd wandel je in Nederland, maar soms zie je aan de huizen dat je de grens bent overgestoken en in België loopt.
Het Overijssels Havezatenpad
LAW 12
272 km – 17 etappes – Van Oldenzaal naar Steenwijk
Provincie: Overijssel
Het Havezatenpad is een volledige Overijsselse route, hij slingert door de provincie van Oldenzaal tot Steenwijk. De naam verwijst naar de versterkte huizen van de oude Overijsselse landadel. De Havezaten zijn goed bewaard gebleven, als je gaat wandelen over het Havezatenpad kom je veel van deze landgoederen tegen. Ook de vele historische stadjes en dorpen én de route door afwisselend landschap maken een wandeling over het Havezatenpad tot een prachtige tocht.
Het Hertogenpad
LAW 13
238 km – 12 etappes – Van Breda naar Roermond
Provincies: Noord-Brabant, Limburg
Het lange-afstand-wandelpad Hertogenpad start in Breda en eindigt 238 km later in Roermond. Een mooie combinatie van natuur, cultuur en Brabantse gezelligheid. Je wandelt langs gastvrije Brabantse dorpjes, stuifzand en veenmoerassen, over paarse heidevelden en soms drassige knuppelpaden. Een aaneenschakeling van schitterende natuurgebieden zoals de Dorst, de Loonse en Drunense Duinen, Maashorst, de Groote Peel en het Leudal.
Het Groot-Frieslandpad
LAW 14
362 km – 23 etappes – Van Bergen aan Zee naar Opsterland
Provincies: Noord-Holland, Friesland, Drenthe, Groningen
Friesland bestond ooit uit zeven zeelanden. Dat gegeven inspireerde Martien Veth tot het uitstippelen van het Groot-Frieslandpad: van de Noordzeekust tot over de Duitse grens. Het Groot-Frieslandpad is 362 km lang en heeft 12 etappes. Deze LAW start in de mooie kustplaats Bergen aan Zee, doorkruist Noord-Holland, Friesland, Drenthe en Groningen en eindigt in Opsterland, over de grens in Duitsland. Het Groot-Frieslandpad is in 2017 uitgeroepen tot wandelroute van het jaar.
Het Westerborkpad
LAW 15
342 km – 29 etappes – Van Amsterdam naar Kamp Westerbork
Provincies: Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Overijssel, Drenthe
Het Westerborkpad start in Amsterdam bij de Hollandsche Schouwburg, tijdens de oorlog de verzamelplaats voor Joden in Amsterdam die weggevoerd werden. Kamp Westerbork is het eindpunt van het Westerborkpad. In het museum zijn de namen van meer dan honderduizend slachtoffers geprojecteerd. Een 340 km lang wandelpad dat je langs een indrukwekkende geschiedenis voert. Op de wit-rode markering van het Westerborkpad is een stukje prikkeldraad getekend. De route is, in tegenstelling tot de andere lange-afstand-wandelpaden in Nederland, slechts in één richting gemarkeerd. Dit met de gedachte dat de mensen die in de oorlog naar Westerbork moesten, ook maar in één richting gingen.
Het Romeinse Limespad
LAW 16
275 km – 19 etappes – Van Katwijk aan Zee naar Xanten
Provincies: Zuid-Holland, Utrecht, Gelderland, Duitsland
Het Romeinse Limespad is een lange afstand wandelpad met een lengte van 275 km van Katwijk naar Berg en Dal, via Leiden, Woerden, Utrecht, Arnhem en Nijmegen en eindigt in Xanten, in Duitsland. Langs de route liggen de grenzen van het Romeinse Rijk verborgen. In verschillende musea langs de route kunnen wandelaars opgegraven overblijfselen vinden uit het Romeinse Rijk. Het Romeinse Limespad wordt geprezen om de rustige wegen, aan de vaak onverharde paden. Het Romeinse Limespad, werd Wandelroute van het Jaar 2019
Het Waterliniepad
LAW 16
350 km – 21 etappes – Van Volendam naar Dordrecht
Provincies: Noord-Holland, Zuid-Holland, Gelderland, Noord-Brabant
Het Waterliniepad volgt de gehele Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie, van Edam tot Muiden aan de voormalige Zuiderzee tot Werkendam aan de Biesbosch. Het grootste deel van die route loopt door Noord-Holland. Het 350 km lange afstandspad volgt de voormalige verdedigingslinies. Veel forten zijn de afgelopen jaren gerestaureerd en opengesteld voor publiek. Ze vormen een authentiek decor voor evenementen, pleisterplaatsen en natuurreservaten. Omdat de grond rondom de verdedigingswerken niet bebouwd mocht worden zijn er een prachtige, waterrijke natuurgebieden ontstaan.
Ik mis in dut rijtje het Twentepad en het Drenthepad
Hoi Joan,
Het Twentepad en het Drenthepad zijn geen LAW’s. Het zijn streekpaden. Kijk maar, ze staan in dit overzicht: https://www.wandelvrouw.nl/alle-streekpaden-nederland/
Wat een inspirerend overzicht, Bregje. Ik ben onlangs begonnen aan het Noord-Hollandpad. Die mis ik in dit overzicht en ook in het blog over de streekpaden. Nooit geweten dat mijn eigen provincie zo waanzinnig interessant is, met onvermoede pareltjes op een steenworp van de vele snelwegen die de provincie doorkruisen.
Hoi Kees, Het Noord-Hollandpad is een super leuke route door mijn eigen provincie. Ik heb met heel veel plezier een aantal etappes gelopen en er ook over geblogd. De route hoort helaas niet thuis in het rijtje van streekpaden. Het namelijk een provinciaal initiatief en heeft ook niet de geelrode markering van de streekpaden. Wel nieuw in het rijtje van streekpaden is streekpad Westfriese Omringringdijk. Ook een aanrader in Noord-Holland.
Hoi Bregje,
Ik mis het Jacobspad, van Uithuizen naar Hasselt.
Dit is een onderdeel van het Pelgrimpad.
Beste Wim, Het Pelgrimspad (LAW 7) staat in het overzicht van LAW’s. Het Jacopspad is geen officieel LAW of Streekpad. Het is natuurlijk wel een lange afstandsroute. Daarom heb ik hem opgenomen in de overzichten van de lange afstandspaden van Groningen, Drenthe, Overijssel en Gelderland. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar het overzicht van Groningen.